VEIGA, (SUEÑOS DE EMIGRANTE)

CONTOS, LEENDAS E HISTORIAS DA COMARCA DE ANCARES

Éste é un relato real da vida dun home común, nada diferente da dos seus congéneres, quizais por iso, merece ser contada. Todo parecido con nomes de persoas e lugares son froito da imaxinación do autor.

XARDONMANROFER

PRIMEIRA PARTE

Acabando o ano dezanove, do século pasado, preto de Triacastela, próximo a Villasteba, entre Becerreá e Sarría Había unha aldea e aínda haina, chamada Val, claro que como Val non figura en ningures, si é que aparece chámana Vale. Val é unha aldea como calquera outra aldea das montañas lucenses encaixada nun pequeno val, de aí o seu nome.

Tres casas aquí, duas alá, outras no camiño de tralagar ou na senda de acevedo; así é Val.

A casa dos Veiga atópase na parte máis alta do val, medio escarbada na ladera protexida en parte dianteira por un gran portalón que lle dá un aspecto de fortaleza á que resulta difícil de acceder, aínda que nos crus invernos, máis dun lobo apareceu husmeando encima do tellado.

Pois alí, en Val, na casa dos Veiga, naceu un neno; como nacen todos os nenos, espidos, aínda que ocorre que algúns os visten nada máis nacer e outros pasan toda a vida espidos.

Puxéronlle de nome Manuel e como tal foi bautizado e inscrito no rexistro, iso si, pasados dous meses non fose ser que morrese antes, tal parece que eran os costumes daqueles anos.

Manuel, Manolo. Manolin, foi o pequeno de cinco irmáns e tres medio irmáns, e desde ben neno non fixo outra cousa que traballar; traballar de sol a sol. Dos Irmaus, se cadra, xa falaremos mais adiente.

A vivenda dos Veiga pode parecer unha fortaleza e dar a entender que as súas moradores viven na opulencia pero nada máis lonxe da realidade; os Veiga son pobres, pobres de solemnidad.

Quizais fose a pobreza a que levou á nai de Manolin a traballar na casa rectoral, a traballar pra o señor cura, non pra a Igrexa; Monolito, tamén traballaba, malia os seus catro anos, a súa nai sen soldo e Manoliño coma se xogando fose. El non sabía que iso era traballo, cría que era un recreo, foi máis tarde cando se decatou. El nunca xogara, só traballara, que non sabía o que era xogar, que os nenos xogan. Foi tamén máis tarde cando se decatou, que tenía irmáns e ata medios irmáns.

Manolin era moi esperto e íase dando conta dos acontecerés daquela vida, de que naquela casa espertábanlle ben cedo para levar o gando ao monte e así non darlle o almorzo como aos demais. Manolin era valente e ata temerario; cando o lobo aparecía preto do rebaño do gando, non só gritaba “ao lobo, ao lobo”, corría tras el as xentes decatábanse. O señor cura tamén se daba conta.

Un bo día da súa vida, ao amencer, o señor cura, montado na súa egua, con el habito recolleito, téndelle a man e dille: ¡Veña, sobe que imos a casa do teu pai!. O asombro de Manolin aínda foi maior cando comprobou que non tomaban o camiño á casa dos Veiga e atopouse abandonando Val polo camiño de Sobrado descendendo ata Vilameixe, vadeando o Ricobo e deixando ao carón Aranza atopouse cunha casa e un pai descoñecidos.
Acababa de cumprir nove anos, comezaba o verán cando o deixarón na casa do seu "Padrin", “Fillo meu, xa ves que eu non podo darche o que non teño, alí daranche ben de comer, coidaran de ti e vestiranche” díxolle a súa nai, é non puido elixir, non puido elixir; non puido durante moitos anos da súa vida. Nin tan sequera aos representantes políticos, ¡Nin iso!.
Aínda hoxe parécelle escoitar a voz amorosa da súa nai, recordándolle.¡Meu neno, portate ben, que pra outono eite de recoller!; Díxollo con tal entereza que chegou a crerllo. O paso dos anos encargaronse de quitarlle a esperanza de volver algunha vez coa súa nai á rectoral. Ela si visitáballe en canto podía. Algunhas veces, poucas; eran moitos os traballos para tan poucos anos e con todo eran bos tempos; ata para aprender a ler e escribir.

O seu “Padrin”, consentir non o consentía e non había maltrato; saber non sabía si queríalle pola chamada do sangue ou por contar cunhas boas mans para traballar. Padrin chámolle desde o primeiro día e Padrin chamaríalle o resto dos seus días, non quería que lle chamase pai.

O Padrin era mestre, dos do Rei, e ao término de cada día, dedicaba un tempo a ensinar, non-só a el, tamén aos mozos da aldea. Tal situación, producíase exclusivamente, desde finais de outono, ata a primavera, cando as condicións meteorolóxicas non deixaban faenar fora; os mozos a cambio facian faenas na casa, alimentaban o gando, carrexaban auga, restauraban ferramentas e isto descargaba de traballo a Manuel que xa andaba en en plena mocidade, naquel fogar, e por primeira vez sentía unha calor especial, algo parecido a un trato de familia.

Cando Manuel deitábase non paraba de soñar con emigrar e sobre todo cando na casa recibían carta desde Cuba, o “tío Abel”, irmán do padrin, escribía relatando as excelencias da súa vida; el nunca chegou a coñecelo, xamais volveu a Galicia, e iso non era bo síntoma. Manuel non imaxinaba con embarcarse, soñaba con Madrid. A Madrid habían ido moitos Veigas e Madrid viña aos seus sonos nas poucas cartas que lle escribía o seu irmán, o único que sabía ler e escribir, e probablemente o único que se acordaba del.

Nos vento chegan os ecos da asonada militar ¡O golpe de Estado! Os sublevados contra a II República española conquistan Galicia nun dicir amén e os oficiais do “xeneral” baleiran as aldeas de homes para fornecer o seu ejercito, sen importar a idade ou o estado; homes sas e fortes. Bandos de alistamiento lévanse a todos os lugares obrigando a acudirse as casas consistoriales, e así Manuel, presentouse no Concello de Baralla pra ser levado ao cuartel de San Fernando en Lugo e alí ser instruído e formado na milicia. Sen poder elixir, sen poder optar abandonou a aldea por primeira vez.

Un tempo despois, antes de partir pra ao fronte, é tamén por primeira vez paseou pola cidade lucindo o seu traxe miliciano e as suas lustrosas botas ben distintas daqueles “zocos de madeira” que sempre calzó, desechados xunto aos seus ajados e zurcidos pantalóns de burda pana. Ata orgullo sentía trala arenga do Xeneral García-Valiño; irse a primeira linea de fogo era un deber e un honor.

Os recentemente reclutados marcharon camiño de Teruel deixando atrás aos seus; pais nais, mulleres, noivas e fillos; Manuel deixou no cuartel o seu propio nome xa que alí sempre foi nomeado como Veiga e en diante así é coñecido.