CONTOS, LEENDAS E HISTORIAS DA COMARCA DE ANCARES
E empezamos a conversar; falando e falando chegamos ao de sempre:
Ramón en en persoa salio a recibirme e tras as presentacións e os saúdos, levoume a percorrer os seus lugares predilectos; tiña ganas de mostrarme o orgulloso que se sentía ao poder estar neles. Algo cansados sentámonos sobre unha pedra colocada alí expresamente nun sitio especial desde o que se observa unha impresionante paisaxe. A visión do val do Neira desde aquel punto, aprisionó a miña mirada, unha profunda paz apoderouse de mi, sentía palpitar o meu corazón e presentía as emocións que embargaban a Ramón, ata o extremo de non atreverme a mirarlle para non perturbarlle.
Ante os meus ollos, a esquerda e a dereita, prendidas nas ladeiras, unha tras outra, aparecían pequenas aldeas, as terras de labradío e os verdes prados que as circundan parecían elevarse en busca do ceo, entre ambas as ladeiras aprisionan a canle do rio formando un espectacular cadro policromíco. O rio se difumina en afastado fondo, alá por Láncara, reaparece, enxalzado a vista, en Pobóaa de San Xulian, incomparable visión.
Naquel momento, comprendín que ao rudo amigo por moi afastado que estivese deste lugar, os seus sentidos non se apartarían de alí. El era a terra, a mesma terra, a nai da vida. Presentín que os seus pensamentos estaban ligados, inseparablemente, a aquelas ladeiras e que por afastado que estivese o seu corpo destes lugares, non atoparía máis beleza, él non renunciaría aos soutos, ás carballeiras, nin ás chousas, toxos, xestas, arándanos, amorodos, fentos é ventos dó Neira. Él era, froito de froitos, “ribeireño dó Neira” Sentín as súas sensacións e nelas tiven o pleno convencemento da sua determinación, nunca mais viviría lonxe de alí.
Ás xentes do Val do Neira co meu agarimo.
Puedes leer este relato en Castellano en
VIENTOS DEL NEIRA
RAMON DO
PENEDO
Nas
cercanías de
Sarría,
hai
unha
aldea
escondida
nas
ladeiras
da
serra
de
Touville
e
Armea;
sete
casas
ancoradas
no
pasado,
suspendidas
encima
dun
promontorio
rodeadas
dunha
masa
de
arboles
a
modo
de
fortificación
natural,
acollen
e
acubillan
a
outras
tantas
familias
emparentadas
entre
se
desde
os
tempos
antigos.
Ao
pé
do
promontorio,
querendo
fuxir,
o
río
Neira
adorna
as
súas
ribeiras
con
álamos
cubertos
de
muérdago
e
os
castiñeiros
milenarios
ensinan
os
seus
froitos;
alí
un,
ante
a
explosión
da
natureza,
sentinme
pequeno,
moi
pequeño.
Á
aldea
só
pódese
chegar
pola
parte
traseira
do
monte
entre
frondosas
carballeiras.
Moitos
anos
indo
gozar
das
vacacións
coa
liberdade
que
me
concedía
o
meu
avó,
que
non
era
moita;
moitos
anos
buscando
lugares
descoñecidos
próximos,
e
non
tan
próximos,
e
nunca
imaxine
que
por
alí
existía
unha
aldea tan fermosa e
iso
que
coñecín
e
fun
coñecido
nas
mais
de
setenta
aldeas
que
ten
o
Concello.
Foi
Madrid
quen
me
deu
a
oportunidade
de
coñecer
a
Ramón
e
a
súa
incrible
aldea
que
nin
el
mesmo
sabía
estaba
situada
nas
ruínas
dun
castro
celta.
Aquel
día,
no
vello
Madrid
nun
bar
da
rúa
Leganitos
soou
ao
meu
lado
un
estruendoso,
“Vaiche boa, vela ai vai”
“Vaiche boa, vela ai vai”
Volvinme
para
descubrir
de
onde
procedían
as
palabras
e
achei
a
un
home
sentado
nunha
banqueta
alta
sen
que
as
pernas
chegásenlle
ao
chan
falando
só.
“Madia
leva,
xá
falas
só”
!Non
falo
só,
falo
comigo
mesmo
en
voz
alta!
E empezamos a conversar; falando e falando chegamos ao de sempre:
-
Eu
son
de
Baralla,
- Eu tamen
- Eu tamen
Un
encontro,
unha
aperta
de
mans,
un
volverémonos
a
ver
e...
O
paisano
chamáse
Ramón,
Ramón
dó
Penedo,
e
traballaba
naquel
local.
Volvín
por
alí
varias
veces
e
establecemos
amizade;
un
aprecio
que
durou
e
aínda
dura a
pesar
que
o
paso
dos
anos
e
a
distancia
arrefrían
as
amizades...
No
verán
do
setenta,
sabendo
que
Ramón
dó
Penedo
estaba
de
veraneo
na
súa
casa,
fun
velo
aínda
que
non
foi
tarefa
fácil,
logre
chegar
seguindo
as
instrucións
dun
paisano
bo
coñecedor
da
zona.
Partín
pola
estrada
local
que
une
Baralla
con
Pobóaa
de
San
Xulian,
bordeando
o
rio
Neira
pola
súa
marxe
dereita,
augas
abaixo,
ata
chegar
á
ponte
medieval
de
Covas.
Aparque
o
coche,
xa
sabía
por
Ramón
que
ata
a
súa
aldea
só
podese
ir
por
camiños
do
carro.
Acometín
a
ruta
seguindo
as
rodadas
dos
carros,
entre
bosques
de
carballos
e
castiñeiros
que
apenas
deixaban
pasar
os
raios
do
astro
sol,
o
que
era
de
agradecer
naquel
caloroso
Agosto,
o
camiño
íase
empinando
e
durante
o
seu
ascenso
non
deixaba
de
pensar
na
dificultade
que
terían
as
yuntas
para
tirar
dos
carros.
Cando
comecei
a
sentirme
perdido,
ao
final
do
camiño,
apareceu
ante
min,
un
“can
de
palleiro",
can
común
nas
aldeas
galegas,
de
pequeno
tamaño
e
perigoso
polas
súas
imprevisibles
reaccións.
Afortunadamente,
tras
el
venia
o
seu
dono
quen
véndome,
desvalido,
vestido
ao
estilo
da
cidade,
apiadado
da
miña
e
suxeitou
ao
fero
animal
e
ao
ser
preguntado,
en
galego,
pola
casa
dó
Penedo,
desfíxose
en
amabilidade
para
indicarme
a
senda.
Fronte
á
vivenda
comprendín
porque
a
chamaban
dó
Penedo;
gran
parte
da
casa
estaba
edificada
sobre
unha
enorme
roca,
catro
grandes
palleiros
que
almacenaban
herba
e
palla
de
cereal,
revelaban
extensas
praderías
e
posesións
agrícolas
propias
dun
poderoso
hacendado.
A
pedra
que
sustentaba
parte
da
casa,
parecía
evitar
que
se
precipitase
pola
inaccesible
ladeira.
Como ocultando a casa, arboles froiteiras rodeaban a chaira, destinada a aira, no fondo destacaban seis pomarés repletos de mazás vermellas e xunto a eles, polo menos unha ducia de perales invitaban a coller o seu froito. !Admirable!
Como ocultando a casa, arboles froiteiras rodeaban a chaira, destinada a aira, no fondo destacaban seis pomarés repletos de mazás vermellas e xunto a eles, polo menos unha ducia de perales invitaban a coller o seu froito. !Admirable!
Ramón en en persoa salio a recibirme e tras as presentacións e os saúdos, levoume a percorrer os seus lugares predilectos; tiña ganas de mostrarme o orgulloso que se sentía ao poder estar neles. Algo cansados sentámonos sobre unha pedra colocada alí expresamente nun sitio especial desde o que se observa unha impresionante paisaxe. A visión do val do Neira desde aquel punto, aprisionó a miña mirada, unha profunda paz apoderouse de mi, sentía palpitar o meu corazón e presentía as emocións que embargaban a Ramón, ata o extremo de non atreverme a mirarlle para non perturbarlle.
Ante os meus ollos, a esquerda e a dereita, prendidas nas ladeiras, unha tras outra, aparecían pequenas aldeas, as terras de labradío e os verdes prados que as circundan parecían elevarse en busca do ceo, entre ambas as ladeiras aprisionan a canle do rio formando un espectacular cadro policromíco. O rio se difumina en afastado fondo, alá por Láncara, reaparece, enxalzado a vista, en Pobóaa de San Xulian, incomparable visión.
Naquel momento, comprendín que ao rudo amigo por moi afastado que estivese deste lugar, os seus sentidos non se apartarían de alí. El era a terra, a mesma terra, a nai da vida. Presentín que os seus pensamentos estaban ligados, inseparablemente, a aquelas ladeiras e que por afastado que estivese o seu corpo destes lugares, non atoparía máis beleza, él non renunciaría aos soutos, ás carballeiras, nin ás chousas, toxos, xestas, arándanos, amorodos, fentos é ventos dó Neira. Él era, froito de froitos, “ribeireño dó Neira” Sentín as súas sensacións e nelas tiven o pleno convencemento da sua determinación, nunca mais viviría lonxe de alí.
Ramón
tiña
a
forza
da
terra;
demostrouno
cando
o
tiro
de
vacas
que
guiaba
o
seu
pai
non
lograba
arrincar
o
carro
cargado
con
moito
esterco;
sen
dubidar,
aferrouse
a
unha
roda
ata
facela
virar,
mirando
retador
á
parella
de
vacas,
indicando
que
a
súa
forza
e
poderío
eran
superiores.
Ao
mediodia,
baixo
as
sombras
das
nogueiras,
demos
conta
do
xantar
regado
con
viño
de
“Peares”,
café
de
puchueiro,
mais
unhas
gotiñas
de
oruxo
dePortomarin.
A
tarde
transcurrio,
mansamente,
percorrendo
os
arredores
da
aldea
e
sen
darnos
conta
veu
a
noite,
fora
para
pasar
o
día
e
non
puiden
resistirme
á
invitación
de
quedarme.
Acollido
con
tanta
xentileza
e
amabilidade,
todo
parecíame
incrible.
Sen
apenas
decatarnos,
envolvida
no
manto
da
noite,
a
néboa,
emanando
do
rio,
fíxonos
abandonar
o
exterior
e
acender
lume
na
lareira.As
casas
da
aldea
ocultábanse
á
vista
unas
doutras
e
sinembargo
sentíanse
presentes.
Gocei
da
compañía
de
todos
os
veciños
que
se
afanaban
en
agradar
en
franca
competencia.
Todos
e
cada
un
deles
magnificaban
o
que
tiñan
producían,
pescaban,
cazaban
ou
colleitaban;
para
eles
o
seu
era
mellor
do
mundo,
e
dicíano
convencidos,
sen
ruborizarse,
se
un
pesca
unha
troita,
era
a
máis
grande
jamas
vista,
outro
afirmaba
que
lle
axudou
a
sacala
da
auga
con
moito
esforzo.
Se
alguén
cultiva
patacas
son
as
máis
grandes
e
fermosas,
sempre
hai
quen
se
encarga
de
afirmar
“cunha
comía
toda
a
familia”.
Os
nabos,
enormes,
permitían
obter
as
mellores
nabizas
e
logo
os
máis
esquistos
grelos,
todos
os
comentarios
terminan,
entre
miradas
de
complicidade
e
coa
frase
sentenciadora,
“vaiche
boa”,
coreada
ao
unisono
polos
oíntes
cun,
vela
ai
vai.
O trato recibido facía difícil abandonar o lugar pero non había outra. Tres días despois mentres descendía en busca do meu coche, apesadumbrado por ter que abandonar tan fermoso lugar, afloro na miña cabeza o recordo de todos os seus habitantes e me dí conta da ausencia de mulleres novas e da abundancia de homes, xemelgos ou mellizos en case todas as casas. Finalizadas as vacacións, volvémonos a atopar en Madrid, e como sempre, falabamos das nosas vivencias.
O trato recibido facía difícil abandonar o lugar pero non había outra. Tres días despois mentres descendía en busca do meu coche, apesadumbrado por ter que abandonar tan fermoso lugar, afloro na miña cabeza o recordo de todos os seus habitantes e me dí conta da ausencia de mulleres novas e da abundancia de homes, xemelgos ou mellizos en case todas as casas. Finalizadas as vacacións, volvémonos a atopar en Madrid, e como sempre, falabamos das nosas vivencias.
Finalizado
o verán, novamente nos madriles volvémonos a atopar, cada vez con
máis frecuencia, falabamos moito do Neira e as súas troitas, das
aldeas, do Concello das festas; tiña en min con quen falar “dá
terra nai”, agradecía a miña conversación e eu a súa pero cada
vez viámonos máis de cando; é así a vida na gran cidade, son as
circunstancias. Puiden comprobar que ultimamente Ramón facía unha
vida realmente estraña; ía da pensión ao traballo no que pasaba
todo o día, que non lle interesaba librar ou percorrer Madrid, só
gastaba o imprescindible e finalmente, un bo día espetoume: Volvomé
pra casa - E iso? !Teño que facelo! !Morreu meu irmau!
Pasaron
varios
haste
que
nos
reencontramos
na
feíra
de
Baralla,
él
estaba
xunto
a
un
tractor
cun
remolque
cheo
de
porcos
que
levara
para
vender,
apenas
tivemos
tempo
para
falar
e
despedímonos
coa
promesa
de
que
iría
visitarlle.
!Podes
vir
en
coche,
xá
chega
a
pista!
!
Cumprín co prometido unha semana despois do encontro e a media mañá aparecín na súa casa; todo seguía igual, case igual, aínda que, sen saber nada, presentín cambios e os contrasté na conversación con Ramón. Falando lévome aos seus recordos de xeito pausado; desde os mesmos lugares que habiamos percorrido, alí na mesma pedra, asomados á mesma fiestra virtual, contemplando a mesma vista, relatoume gran parte da súa vida. Comezou polo seu nacemento, máis ó menos nestes termos:
Do dobre parto da miña nai, o primeiro en nacer foi Pedro e por iso herdou a casa, as terras e ademais as afeccións do meu pai, sobre todo ao alcol, con todo o apego e o agarimo pola familia non os perdeu nunca, O meu irmán Pedro, pola contra, ás fillas os rehuía coma se apestaran, mandaba, ordenaba cal amo e señor, casou coa moza que eu amaba, tróuxoa para casa e en estás circunstancias non tiven outro remedio que abandonar á terra, miña terra. Pedro dedicouse con profusión á bebida que o levou, ao cabo de poucos anos, a unha morte por cirrosis, precedida dunha longa agonía, non sen antes procrear catro fillas.
O sol estaba no máis alto, iluminaba o val do Neira sen sombras pero na súa cara e nos seus ollos apareceu a dúbida e acudiron ao seu aspecto os tempos de negra amargura, foi un instante, fugaz, pero me pareceu unha eternidade, refíxose prontamente e proseguiu. Volvín de Madrid, no que nunca estivo outra cousa que o meu corpo, enterrei a Pedro, dedíqueme de maneira total á casa.
Os poucos cartos que aforrei na capital foronse non baño que fixen e na traida dá auga, tiven que ir por ela a fonte dá Chousa ¿longo, non? Os veciños non axudaron, mais agora queren ter a auga. O baño, meu pai foi capaz, nin de velo nin de usalo, tiña fixacion ca horta e limipiaba ó cu cunha verza, daballe ou mesmo botar a merda na corte que na horta, non houbo maneira de facerlle cambiar dá opinion. !Pra que vexas!
Enterrei aos patróns en pouco tempo, e cáseme coa miña cuñada, non sei se por amor ó por darlle un pai ás miñas sobriñas, ademais convertinme en pai de dous fermosos xemelgos e sen apenas darme conta, sumido na bebida cunha profunda depresión na que caio e recaio cada poucos meses da que costa saír, só este lugar, a presenza de bos amigos mitiga, o meu espírito, me reconforta, faime esquecer os meus pecados que segundo o sr. cura e os meus veciños, son moitos, e teño que purgarlos...
Ultimamente as noticias que teño de Ramón fanme pensar que está recuperado ata o extremo de esquecerse por completo do que poidan pensar os seus veciños. Vive dedicado a coidar da súa familia e da súa facenda.
Os demais tamén tratamos de esquecer, aínda que só sexa o nome da aldea, co fin de protexer a parte dos feitos reais aquí narrados, dramatizados e enxalzados ao libre albedrío do autor para preservar a persoas, ideas ou coincidencias coa realidade; todo parecido con persoas e feitos sera froito da coincidencia.
Cumprín co prometido unha semana despois do encontro e a media mañá aparecín na súa casa; todo seguía igual, case igual, aínda que, sen saber nada, presentín cambios e os contrasté na conversación con Ramón. Falando lévome aos seus recordos de xeito pausado; desde os mesmos lugares que habiamos percorrido, alí na mesma pedra, asomados á mesma fiestra virtual, contemplando a mesma vista, relatoume gran parte da súa vida. Comezou polo seu nacemento, máis ó menos nestes termos:
Do dobre parto da miña nai, o primeiro en nacer foi Pedro e por iso herdou a casa, as terras e ademais as afeccións do meu pai, sobre todo ao alcol, con todo o apego e o agarimo pola familia non os perdeu nunca, O meu irmán Pedro, pola contra, ás fillas os rehuía coma se apestaran, mandaba, ordenaba cal amo e señor, casou coa moza que eu amaba, tróuxoa para casa e en estás circunstancias non tiven outro remedio que abandonar á terra, miña terra. Pedro dedicouse con profusión á bebida que o levou, ao cabo de poucos anos, a unha morte por cirrosis, precedida dunha longa agonía, non sen antes procrear catro fillas.
O sol estaba no máis alto, iluminaba o val do Neira sen sombras pero na súa cara e nos seus ollos apareceu a dúbida e acudiron ao seu aspecto os tempos de negra amargura, foi un instante, fugaz, pero me pareceu unha eternidade, refíxose prontamente e proseguiu. Volvín de Madrid, no que nunca estivo outra cousa que o meu corpo, enterrei a Pedro, dedíqueme de maneira total á casa.
Os poucos cartos que aforrei na capital foronse non baño que fixen e na traida dá auga, tiven que ir por ela a fonte dá Chousa ¿longo, non? Os veciños non axudaron, mais agora queren ter a auga. O baño, meu pai foi capaz, nin de velo nin de usalo, tiña fixacion ca horta e limipiaba ó cu cunha verza, daballe ou mesmo botar a merda na corte que na horta, non houbo maneira de facerlle cambiar dá opinion. !Pra que vexas!
Enterrei aos patróns en pouco tempo, e cáseme coa miña cuñada, non sei se por amor ó por darlle un pai ás miñas sobriñas, ademais convertinme en pai de dous fermosos xemelgos e sen apenas darme conta, sumido na bebida cunha profunda depresión na que caio e recaio cada poucos meses da que costa saír, só este lugar, a presenza de bos amigos mitiga, o meu espírito, me reconforta, faime esquecer os meus pecados que segundo o sr. cura e os meus veciños, son moitos, e teño que purgarlos...
Ultimamente as noticias que teño de Ramón fanme pensar que está recuperado ata o extremo de esquecerse por completo do que poidan pensar os seus veciños. Vive dedicado a coidar da súa familia e da súa facenda.
Os demais tamén tratamos de esquecer, aínda que só sexa o nome da aldea, co fin de protexer a parte dos feitos reais aquí narrados, dramatizados e enxalzados ao libre albedrío do autor para preservar a persoas, ideas ou coincidencias coa realidade; todo parecido con persoas e feitos sera froito da coincidencia.
En
Madrid a 27 de Outubro de 2012
XARDONMANROFER
